Ken je keten en duurzaamheidsrisico’s
Veel bedrijven zijn onderdeel van één of meerdere ketens. In een keten werken verschillende bedrijven samen om een product te maken of om een dienst te leveren. Elk bedrijf is een schakel in de keten en draagt bij aan het uiteindelijke product of dienst. De koffieketen bestaat bijvoorbeeld uit de koffieboer, de coöperatie, de handelaar, allerlei logistieke bedrijven, koffiebranders, de supermarkt, de consument en de recycler van de koffie cups.
Disclaimer: Met de term ‘duurzaamheidsrisico’ wordt in deze training gebruikt als term voor risico’s op het gebied van maatschappelijk, milieu en klimaat (zowel actuele als potentiele impacts).
De uitdagingen van ketens
Ketens zijn vaak internationaal en complex. De laatste schakels kennen de eerste schakels steeds minder goed. Dat is misschien efficiënt, maar soms ook zorgelijk. Zeker als keuzes aan het einde van de keten, mensen aan het begin van de keten benadelen. Bijvoorbeeld wanneer een order op het laatste moment wordt aangepast, wanneer leveranciers onder druk worden gezet om zo goedkoop en snel mogelijk te leveren, of wanneer er pas laat wordt betaald voor de geleverde producten. Dat kan resulteren in bijvoorbeeld onzekere contracten, slechte betaling en hoge werkdruk voor arbeiders. Maar ook is het belangrijk om te weten wat er gebeurt met het product nadat het verkocht is aan de eindgebruiker: hoe wordt het product gebruikt en leidt dit niet tot mensenrechtenschendingen en hoe wordt het product gerecycled?
Leer je keten kennen
Om due diligence te kunnen doen, moeten bedrijven hun waardeketens kennen. Maar hoe doe je dat? En waar begin je? Het antwoord op die vraag is even simpel als ingewikkeld: creëer overzicht, prioriteer en ga in gesprek met leveranciers.
Het is goed om te benadrukken dat due diligence wordt verwacht voor de gehele waardeketen. Dit betekent dat verantwoordelijkheid voor Tier 1, maar ook Tier 2, 3, enzovoorts nodig is. Tier 1 is daarbij de leverancier of afnemer met wie je direct zakendoet. Tier 2, 3 enzovoorts zijn de leveranciers of afnemers die daarop volgen.
Algemeen stappenplan voor het in kaart brengen van ketens
- Stap 1: Maak een overzicht van alle ingrediënten/producten/grondstoffen die je bedrijf inkoopt voor de productie van te verkopen goederen. Begin bij de goederen die uit de grootste risicolanden komen. Praktisch gezien kan je ook beginnen met de stromen die qua volume en financiële waarde het grootst zijn. Tip: doe dit met de inkoopafdeling omdat zij vaak al interessante overzichten hebben, en zijn ze gelijk betrokken bij het proces.
- Stap 2: Geef voor elk van de producten uit stap 1 aan van welke leverancier(s) het product wordt gekocht en of je een contract met deze leverancier hebt. Als dat veel wisselt, geef dat aan in het overzicht.
- Stap 3: Geef voor elk van de producten uit stap 1 aan uit welk(e) land(en) ze komen. Als je het niet weet, markeer je dat in het overzicht.
- Stap 4: Bespreek met de belangrijkste leveranciers (grootste volume & financiële waarde) waar de grondstoffen vandaan komen en voeg deze informatie toe in het overzicht.
- Stap 5: Bepaal over welke termijn en in welke stappen je het overzicht compleet kunt maken voor alle producten.